Swahili

Picha: Mariam Kassim Salum anachaji simu yake kwenye kifaa cha nishati ya jua katika kijiji cha Kizimkazi huko Zanzibar, Tanzania. Kwa hisani ya: Chuo cha Barefoot

Wahandisi wa Nishati ya Jua wa Kike Wanatoa Mwangaza katika Vijiji vya Mbali kule Zanzibar

Na Kizito Makoye

KENDWA, Tanzania (IDN) – Giza linapoingia, Natasha Mahmood na kaka yake hupiga gumzo karibu na mwali wa taa ya mafuta taa, wakiharakisha kumaliza kazi yao ya ziada kabla mama yao aizime taa ili kuhifadhi mafuta.

"Mimi mara nyingi hujaribu kuikamilisha mapema. Lakini hilo sio suala wakati wote. Mwalimu wangu wakati mwingine huniadhibu kwa ajili ya kushindwa kukamilisha kazi yangu," anasema Mahmood, moshi kutoka kwenye taa unapofuka ndani ya paa la mabati lililochafuliwa na masizi yanayotokana na moshi.

: IDN-INPS Editor; Goal 5; 07 June 2019

Picha: Kimbunga Idai kimeathiri maisha na njia za kujipatia riziki za watu karibu milioni tatu nchini Msumbiji, Zimbabwe na Malawi. Imeandaliwa na: UNDP Zimbabwe

Kimbunga Kilisambaratisha Afrika ya Kusini Inakabiliwa Na Changamoto Ngumu

Na Jeffrey Moyo

CHIMANIMANI, Zimbabwe (IDN) – Kimbunga kitaathiri eneo kwa miezi ijayo baada ya kuathiri njia muhimu za kupata riziki za uvuvi na kilimo katika eneo la vijijini kwa kiasi kikubwa, Mpango wa Chakula Duniani (WFP) ulisema kwa kutoa maelezo juu ya uharibifu uliosababishwa na Kimbunga Kenneth kilichoshambulia Msumbiji mnamo Aprili 25, karibu wiki tano baada ya Kimbunga Idai kilichoshambulia Afrika Kusini.

Kiasi cha hekta 31,000 (ekari 76,600) za mazao zilipotea katika kilele cha msimu wa mavuno. "Eneo hilo tayari limekabiliwa na uhaba wa chakula," msemaji Herve Verhoosel alisema.

: IDN-INPS Editor; Languages; Swahili; 08 May 2019

Photo: President of Angola Joao Lourenco.

Angola ina Mpango wa Kuunda Vifaa vya Kijeshi vya Kirusi

Na Kester Kenn Klomegah*

MOSCOW (IDN) – Nchi nyingi za Afrika zinatafuta biashara yenye faida, uwekezaji na biashara badala ya misaada ya maendeleo. Sasa Angola, kusini ya kati ya Afrika, imetangaza mipango ya kampuni kupanua biashara yake ya kitaifa kutoka kwa kununua hadi kwa uundaji kamili wa vifaa vya kijeshi vya Kirusi kwa soko la kusini mwa Afrika, na ikiwezekana maeneo mengine katika Afrika - utambuzi unaokuja wa Kusudi la 16 la Maendeleo Endelevu unaotoa wito wa amani na haki.

: IDN-INPS Editor; Languages; Swahili; 12 April 2019

Photo: Cox’s Bazar deputy commissioner Md Kamal Hossain visiting Rohingya camp Kutupalong. Credit: Md Mojibur Rahman Rana.

Mgogoro Ndani ya Mgogoro kwa Rohingyas

Na Naimul Haq

DHAKA, Bangladeshi (IDN) – Licha ya jitihada iliyoratibiwa vizuri ya kukabiliana na mgogoro wa wakimbizi wa Rohingya katika Bazar ya Cox, mji wa pwani unaopakana na Myanmar, baadhi ya changamoto kubwa bado zinahitaji uangalizi.

Utawala wa mitaa unakubali kuwa kwa wananchi wa Myanmar zaidi ya milioni moja waliohamishwa kwa lazima wanaowasili katika muda mfupi sana, kwa kweli ni vigumu kushughulikia uharibifu wa mazingira na kupanda kwa viwango vya uhalifu vinavyowakabili watu wa mitaa.

: IDN-INPS Editor; Languages; Swahili; 04 November 2018

Photo: Members of the Hadzabe community in Manyara region making bows for hunting. The group is among beneficiaries of the mapping project run by the Ujamaa Community Resources Team. Credit: Kizito Makoye | IDN-INPS

Mashindano ya Jamii ya Asili ya Tanzania Kulinda Ardhi Inayolengwa na Wawekezaji

Na Kizito Makoye

DAR ES SALAAM (IDN) - Helena Magafu alitabasamu alipopata hati ambayo inamtambua kama mmiliki pekee wa ardhi inayoshindaniwa katika kijiji chake ilipeanwa kwake, na hivyo kutatua mgogoro mkali na majirani zake.

"Nina furaha sana, sidhani mtu yeyote atadai tena kuwa ardhi hii ni yao," alisema

Kwa miaka nane iliyopita mjane mwenye umri wa miaka 53, ambaye anaishi katika kijiji cha Sanje katika wilaya ya vijijini ya Kilombero – katika Mkoa wa Morogoro, kusini-magharibi mwa Tanzania - amekuwa akiwa na mgogoro na majirani zake ambao walijaribu kuchukua hekta 30 za ardhi ya familia yake wakati mumewe alikufa.

: IDN-INPS Editor; Languages; Swahili; 05 September 2018

Picha: Balozi Mdogo zaidi Mzuri wa UNICEF Muzoon Almellehan nchini Chad. Mwandishi: UNICEF UK.

Afrika Imejitolea Kwa Usawa Wa Kijinsia, Uwezeshaji Wa Wanawake

Na Jeffrey Moyo

JOHANNESBURG (IDN) - Ruramai Gwata mwenye umri wa miaka ishirini na tisa hakuwa na sababu ya kusherehekea Siku ya Wanawake ya Kimataifa inayoadhimishwa Machi 8 kila mwaka. Alilala hospitali akiuguza majeraha yake baada ya kushambuliwa vibaya na mume wake juu ya mgogoro wa nyumbani.

Alipokuwa akipambana na maumivu yake miezi miwili baadaye, dunia ilipokuwa ikikumbuka Siku ya Mama, Gwata alikuwa na shida ya kumbukumbu za maumivu jinsi watoto wake wawili walivyoona kunyanyaswa kwake na mumewe.

: IDN-INPS Editor; Languages; Swahili; 20 May 2018

Picha: Energy 4 Impact mjasiriamali aliyesaidiwa kwa Kisiwa cha Ukara, kwenye Ziwa Victoria nchini Tanzania. Mwandishi: Joshua Masinde | IDN-INPS

Upatikanaji wa Teknolojia za Matumizi ya Mwisho Umuhimu wa Kuboresha Maendeleo katika Afrika

Na Joshua Masinde

NAIROBI (IDN) - Matumizi ya nishati kwa ufanisi yana ufunguo wa mabadiliko ya maisha vijijini mwa Afrika. Makampuni madogo yanaweza kuboresha taratibu zao za uzalishaji na ufanisi kama yangepata ufanisi bora wa umeme na teknolojia.

Bila umeme, biashara ndogo za vijijini hutumia zana ambazo sio za kisasa za mwongozo wenye nguvu za kibinadamu na za kupoteza muda, na mara nyingi hugeuka fursa nyingi za kuongeza thamani au bidhaa mbalimbali.

Kuridhisha haja ya nguvu za umeme za makampuni ya kibiashara hutoa fursa kwa wahusika wa sekta ya kibinafsi kama JUMEME, kampuni ya Tanzania inayoendeleza mini-gridi (nishati) za jua ili kuunganisha biashara na kaya katika maeneo ya mbali.

: IDN-INPS Editor; Languages; Swahili; 13 May 2018

Wanawake Wakulima wa Afrika Wanapambana na Athari ya Mabadiliko ya Hali ya Hewa

Na Ronald Joshua

NEW YORK | BAMAKO (IDN) – Fatou Dembele ni mkulima katika nchi ya Mali isiyo na bandari, ambapo nusu ya wakazi wanaohusika katika kilimo ni wanawake. Kilimo ni sekta muhimu ya kuinua wanawake kutokana na umasikini. Lakini uharibifu unaoongezeka wa ardhi na rasilimali za asili unaosababishwa na mabadiliko ya hali ya hewa unawafanya wanawake wawe katika hatari zaidi.

Kwa hivyo wakati mimea ya Dembele ilianza kufa, alifikiri shamba hilo liliharibiwa, na maisha yake yalikuwa katika hatari. “Tulifikiri shamba lilikuwa na ugonjwa. Hatukujua ya kwamba kulikuwa na vimelea vya kuishi vilivyoshambulia mizizi ya mimea na kuweza kuiua,” anasema Dembele.

: IDN-INPS Editor; Languages; Swahili; 03 April 2018

Picha: Aisha Shaaban amekaa katika kibanda chake cha mbao kwenye soko la Mchikichini mjini Dar es Salaam akiwasubiri wateja wake. Yeye ni miongoni mwa wanawake waliofundishwa hivi karibuni kuhusu uwezeshaji wa wanawake na jinsi ya kuepuka unyanyasaji wa Kijnsia. Imeandikwa na: Kizito Makoye | IDN-INPS

Tanzania Inashinikiza Uwezeshaji Wa Kijinsia Licha Ya Vikwazo

Na Kizito Makoye

DAR ES SALAAM (IDN) – Licha ya jitihada za kukuza usawa wa kijnsia, wanawake na wasichana nchini Tanzania bado wamepuuzwa na kwa kiasi kikubwa wananchi wasiotumika – mara nyingi wanakabiliwa na ubaguzi na unyanyasaji kutoka kwa wenzao waume kwa sababu ya mfumo wa usimamiaji wa upendeleo wa wanaume ambao mara kwa mara unasukuma wanawake kwa ukingo wa kuishi.

Hata hivyo, kulingana na Malengo ya Maendeleo Endelevu ya Umoja wa Mataifa (SDGs), mipango mbalimbali inatekelezwa ili kuwawezesha wanawake, ingawa bado wanakabiliwa na vikwazo vinavyowazuia kufikia uwezo wao kamili.

: IDN-INPS Editor; Languages; Swahili; 21 January 2018

Picha: madarasa ya Capoeira na wavulana waliohusishwa na makundi ya silaha huko Kaskazini Kivu. Mikopo: Flavio Forner | IDN-INPS

Yatima wa Migogoro nchini DR Congo Wanajifunza Sanaa ya Kibrazili ya Kuondokana na Maumivu

Na Fabíola Ortiz

GOMA (IDN) - Tangu Februari mwaka huu, Melvin * mwenye umri wa miaka 16 anaishi katika makazi ya askari watoto wa zamani katika vitongoji vya Goma, mji mkuu wa jimbo la Kaskazini Kivu mashariki mwa Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo (DRC). Yeye ni wa jamii ndogo.

Hadithi yake inafanana na ya wavulana wengi wa Kongo wanaoishi katika jamii za mbali mashariki mwa DRC. Alikamatwa kutoka kijiji chake cha nyumbani ili kujiunga na waasi wa Nyatura - kikundi cha silaha kilichoongozwa na jamii ya Mayi-Mayi kilichoanzishwa mwaka 2010 hasa na Wahutu wa Kongo. Miongoni mwa ukiukwaji wa haki za binadamu walioshutumiwa ni kuajiri askari watoto - mojawapo ya makosa mabaya zaidi waliyoyatenda.